TOPLUM VE GAZETECİLİK

IPS İletişim Vakfı'nın sürdürdüğü, Kaos GL'nin desteklediği “Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik” atölyesinin 9.’su Edirne’de gerçekleşti. Edirne ve çevre illerden gazetecilerle sivil toplum örgütleri temsilcileri Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik, medyada kadın ve LGBTİ temsiliyetini konuştu.

 

9. Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Projesi 23 Eylül 2017 Cumartesi günü Edirne Margi Hotel toplantı salonunda gerçekleşti. IPS İletişim Vakfı'nın sürdürdüğü, Kaos GL'nin destekleyerek içinde yer aldığı “Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik” atölyesi İstanbul, Mersin, İzmir, Bursa, Eskişehir, Trabzon, Diyarbakır ve Muğla'nın ardından Edirne'de gerçekleşen atölye’de toplum ve toplumsal olaylar ilgili konular konuşuldu. Edirne ve çevre illerden gazetecilerle sivil toplum örgütlerinden katılımcılar, Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik, medyada kadın ve LGBTİ temsiliyetini konuları konuşuldu. bianet ifade özgürlüğü haberleri editörü Elif Akgül Toplumsal Cinsiyet Odaklı Haberciliğe ilişkin bianet deneyimini, Kaos GL'den Yıldız Tar, LGBTİ odaklı haberciliği anlatırken; bianet Genel Yayın Yönetmeni Haluk Kalafat ise bianet'teki toplumsal cinsiyet odaklı habercilik üzerinde detaylı bilgilendirmelerde bulundu.  Gerçekleşen atölyede, Yerel Medyadaki Gazeteciler, Sivil Toplum Örgüt Temsilcileri, Akademisyenler, Kadın Derneklerinden temsilciler katılım gösterdi. Katılımcılar Bilgilendirmeden Eğitime, Tartışmadan yaşanılan deneyimlere kadar pek çok konu başlığında kapsamlı bir atölye olduğunu belirttiler. Bia İletişim Vakfı Yayınlar tarafından katılımcılara “Gazeteciliğe Başlarken” ve “Kadın Odaklı Habercilik” kitapları hediye edildi. Atölye sonrasında katılımcılar hatıra fotoğrafı çektirdiler.

 

AKGÜL: TÜM HABERLERE TOPLUMSAL CİNSİYET ODAKLI BAKIŞ GEREKLİ

9. Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Projesi’nin Edirne ayağında bianet İfade Özgürlüğü Editörü Elif Akgül, katılımcılara deneyimleri ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında detaylı bilgiler verdi. Akgül sunumunda bianet'in haber yapma pratiğinde her habere toplumsal cinsiyet odaklı yaklaşım olduğunu; ekonomi haberlerinden emek haberlerine, magazinden spora her alanda aynı bakışın kullanıldığını söyledi. Akgül toplumsal cinsiyet odaklı haberciliği haber dilini ayrımcı, saldırgan ve ötekileştirici halinden kurtarmakla başlandığını anlattı. Bu bakış açısının haberlerde nasıl kullanıldığını bianet'in yaptığı örnekle üzerinden gösterdi

 

TAR, BASINDA LGBTİ’Yİ ANLATTI

Atölyede LGBTİ Odaklı Habercilik konusunda bilgiler veren Kaos GL’den Yıldız Tar, sunumunda Türkiye basınında LGBTİ’lerin görünürlüğünün 60'lı yılları sonlarında sınırlı biçimde başladığını söyledi. Tar, sonraki dönemi üçe ayırdığını; İlk dönemi "ucube" olarak adlandırdı. Bu dönemde basının "batıdan 'bizi ve değerlerimizi' yıkmak üzere gelen 'sapıklar' olarak" haberleştirme yoluna gittiğini belirtti. İkinci dönem "travesti terörü" dönemi. "90'lı yıllarda seks işçilerine yapılan yoğun polis saldırısı ve İstanbul'da Ülker Sokak'ta yaşayan travesti ve translara yönelik nefret saldırıları basın tarafından tersten yansıtıldı" diyen Tar, LGBTİ’lere mikrofon uzatan, görüşünü soran neredeyse hiç bir gazetecinin olmadığını; buna niyetlenenlerinde yanlış ya da yanlı haberleri sürdürdüğünü belirtti. Tar yaşadığımı üçüncü dönemi "çorba dönemi" olarak adlandırıyor; yani bir yanda çok iyi yazılımı haberler varken diğer yanda 90'lar düzeyinde habercilik yapanlar bulunuyor. Aynı gazetede toplumsal cinsiyete duyarlı bir haber ve iki sayfa sonra tüm kilişeleriyle kötünün kötüsü bir başka olabiliyor” ifadelerini kullandı.Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Atölyesinde soru-cevap kısmının ardından atölye katılımcıları bir araya gelerek yerel gazetelerden Edirne, Edirne Gündem ve Uzunköprü Adalet gazetelerindeki haber örneklerini inceleyip, toplumsal cinsiyet odaklı ve hak odaklı barış gazeteciliği açısından sorunlu olan haberleri yeniden yazdılar.

 

KALAFAT: “ÇOK HIZLI İLERLEMİŞİZ”

bianet Genel Yayın Yönetmeni Haluk Kalafat, Toplumsa Cinsiyet Odaklı Habercilik konusunda Türkiye’deki medyanın durumunun çok hızlı ilerlediğini belirterek; “Yaptığımız atölyelerde yerel basın mensuplarının katılımın görmek güzel. Hoş bir toplantı oldu benim açımdan. Güzel bir toplantı oldu” dedi. Kalafat, Toplumsal Cinsiyet Açısından Ana Akım Medya ve Yerel Medya farkındalıkların yıllar sonrasında daha da arttığını belirterek; “çok hızlı ilerlemişiz gibi geliyor bana” şeklinde özetlerken diğer yandan da geçmiş ve günümüz dönemlerde Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilikle ilgili deneyimlerini aktardı.

 

“MEDYA İÇERİSİNDEKİ CİNSİYETÇİ MEDYA HALLERİNİN TARTIŞMAYA AÇMAK”

Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Proje Koordinatörü Öznur Subaşı, projenin temel hedefinin medya içerisindeki Cinsiyetçi medya hallerinin tartışmaya açmayı hedeflediğini belireterek; “bugün dokuzuncusunu düzenlediğimiz Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Atölyesiyle ana akım ve yerel medya içerisindeki cinsiyetçi medya hallerinin tartışmaya açmayı hedefliyoruz. Yerel Medyadaki Gazetecilerle, Sivil Toplum Örgüt Temsilcileriyle, Akademisyenlerle birlikte ne oluyor? Durum nedir? Sizin gördükleriniz nedir?’i tartışmak istiyoruz” şeklinde konuştu.

 

GAZETELER 6 BİN 568 HABERİN BİN 690'I KADIN, 4'Ü LGBTİ HABERİ

Son yapılan araştırmalarda 6 bin 568 haberden bin 690’ının Kadın, 4’ünün de LGBTİ haberi olduğu belirtildi. Diğer veriler de şu şekilde;

-80 nüshada 6 bin 568 haber var. Bu haberlerin bin 694'ü kadın ve lgbti odaklı. Bin 694 haberin sadece 4'ü (2'si Özgür Gündem, 2'si BirGün) LGBTİ haberi.

-Kadınların haberlerdeki temsil oranı yüzde 50'yi bulmuyor.

-İlk sayfada kadın görünürlüğü yüzde 41 ile BirGün gazetesi ilk sırada yer alıyor. Yerel medyada ise yüzde 40 ile Güneydoğu Ekspres ilk sırada.

-İlk sayfada en fazla kadın muhabir/editör imzalı habere yer veren Cumhuriyet.

BirGün'ün 49 muhabirinden 12'si kadın, Cumhuriyet'te kadın imzalı haber oranı yüzde 50. -Yeni Akit'te ise hiç kadın imzalı haber yok.

-Künyelerde de kadın ismi kategorisinde ulusal medyada yüzde 44 ile Özgür Gündem, 38 ile BirGün ilk sırada, en son sırada ise yüzde 4 ile Sabah gazetesi yer alıyor.. Yerel medya da ise yüzde 39 ile Yeni Asır ilk sırada, yüzde 5 ile Olay Gazetesi son sırada.

-Aynı gazetede bir haber “biliminsanı” ifadesine yer verirken başka bir haber “bilimadamı” ifadesine yer veriyor. Bu bize gazetelerin bu konuda yayın politikası belirlemediğini gösteriyor.

-Televizyonlarda 544 haberin 271'i kadın haberi, LGBTİ haberi yok.

-Televizyonlarda 544 haber yapıldı, bunların 271'i kadın ya da kadınlıkla alakalı. LGBTİ ile ilgili haber hiç yok.

-Kadın görünürlüğünde ilk sırada İMC TV ve Show TV yer alıyor, TRT 1 ise kadınların en az görünür olduğu televizyon.

 

PROJE HAKKINDA

“Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Elkitabı ve Online Kütüphanesi Projesi” Avrupa Birliği Demokrasi ve İnsan Hakları İçin Avrupa Aracı (DİHAA) Fonu tarafından destekleniyor. İki yıl sürecek olan projede, temel olarak ana akım var yerel medya içindeki baskın toplumsal cinsiyet önyargılı gazeteciliğin pratiklerinin ve söylemlerinin dönüştürülmesinin yolları ve araçlarını tartışmayı hedefleniyor. İlk yıl Türkiye’nin sekiz merkezinde yapılacak haber atölyelerinde kadın LGBTİ örgütlerinin temsilcileri ve gazetecilerle bir araya gelerek medyadaki eril habercilik pratiği, sorunları ve bu sorunlarla başa çıkma imkanlarıyla toplumsal cinsiyet odaklı habercilikten ne anlaşıldığı, nasıl yapılabileceği tartışılacak. İkinci yıl bölgesel atölyeler ve yuvarlak masa toplantılarıyla devam edecek olan projede yapılan gazete ve televizyon haber taraması raporunun katkısıyla oluşturulmuş atölye içeriğinin tartışmaları sonucu ortaya çıkan kolektif çalışma ile toplumsal cinsiyet odaklı habercilik el kitabı ve online kütüphanesi oluşturulacak. Projede son olarak Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Konferansı düzenlenecek.